Akraba evliliği neden tehlikelidir?

Beraberinde getirdiği sorunların bilinmesi rağmen ülkemizde hala sıkça akraba evliliklerine rastlanıyor. İki tarafın isteği sonucunda veya aile baskısı ile gerçekleşen akraba evliliklerinde en çok görülen sorunlar bebek ölümleri ve anomalilerdir.

Akraba evliliği nedir?

Akraba evliliği aynı soydan gelen iki kişinin evlenmesi anlamına gelir. Akrabalığın, anne soyundan veya baba soyundan gelmesi akraba evliliğin beraberinde getirdiği tehlike derecesini değiştirmez .

Akraba evlilikleri iki şekilde derecelendirilir:

• Anne veya babalarından biri kardeş olan bir çiftin yaptığı evliliklere 1. derece akraba evliliği yani Kuzen Evlilikleri denir.

• Büyükanne veya büyükbabalarından biri kardeş olan çiftlerin yaptığı evliliklere ise 2. derece akraba evliliği yani Torun Evlilikleri denir.

Akraba evliliği genetik hastalıkların sıklığını olumsuz etkilemesi açısından üzerinde önemle durulması gereken bir konudur. Hacettepe Nüfus Etüdleri Enstitüsü’nün 1983 yılında yaptığı çalışma Türkiye’de akraba evliliği sıklığı % 21.10 olduğunu ortaya çıkardı.

Akraba evliliğinin getirdiği riskler nelerdir?

Ölü doğum oranının akraba evliliği yapanlarda normal topluma göre yaklaşık 2 kat arttığı biliniyor. Düşük ve ölü doğumlar birlikte ele alındığında aynı artış yine gözlemlemek mümkün. Aynı şekilde yenidoğan kayıplarında da %50’lik bir artış saptandı. Akraba evliliklerinin getirdiği bir diğer risk ise doğumsal kusurların 10 kat artması. Otozomal resesif ve çok faktörlü kalıtım gösteren hastalıkların görülme sıklığı da akraba evliliklerinde artıyor. Genler anne babadan çocuklara özelliklerin nakledilmesini sağlayan yapılardır. Bundan dolayı anne babanın çocuklara aktarıldığı genler arasında benzerlik ihtimali olması yükseliyor. Her iki eşte de aynı tip bozuk genin veya genlerin olması akraba evliliğinde görülme riski artan hastalıkların oranını artırıyor. Bunun sonucunda rahatsız çocuk sahibi olma ihtimali de akrabalar arasında yükseliyor. Anne ve babanın kan gruplarının uyuşması risk oranını düşürmez.

Akraba evliği yapanların sağlıklı çocuğu olabilir mi?

Her ne kadar akraba evliliği yapan çiftler sağlık bir çocuğa sahip olabilse de rahatsız bir çocuğa sahip olma riski normal evliliklere göre daha yüksektir. Burada en yanıltıcı konu çevrede yapılan akraba evliliklerinden doğan sağlık çocuklardır. Akraba evliliği yapan bir çiftin sağlıklı bir çocuğa sahip olması daha sonra sağlıksız çocuklara sahip olmayacağı anlamına gelmez.

Akraba evliliği yapmış çiftlerde nelere dikkat etmeli?

Akraba evliliği yapan çiftlerde öncelikle 3 kuşaklık bir aile ağacı çiziliyor. Ailedeki her bir birey hakkında bilgi alınıyor. Şayet ailede herhangi bir hastalığın belirtileri saptanırsa bu durumla ilgili bilgilere ulaşılmalı. Hasta kişinin tıbbi kayıtları, fotoğrafları ve ailenin verdiği bilgiler değerlendirilmeli. Gerekli görüldüğü takdirde ilgili branşta uzman kişilere danışılmalı. Hastalık kalıtım kalıbına göre araştırdığında birey için risk hesabı yapılıyor. Risk artışı olması durumda bu hastalığa yönelik testler planlanıyor. Test sonuçlarına göre ailenin gebeliklerinde risk varsa prenatal tanı planlanmalı. Ailede belirlenen bir risk faktörü olmaması halinde toplumda sık görülen resesif hastalıklar ile ilgili taşıyıcılık testi yapılıyor. Ülkemizde bu test talasemi açısından yapılmakta. Akraba evliliği yapan çiftlerde gebeliklerde takip altında olmalı, gebelikte biyokimyasal tarama testi, 2. basamak USG takibi yapılıyor. Bebek doğduğunda ise değerlendirilmesi, işitme kayıpları ve metabolik hastalıklar açısından araştırması yapılmalı.