Aşılama (IUI) Nedir, Nasıl yapılır?

Aşılama (IUI) Nedir, Nasıl yapılır?

Aşılama (IUI), kısırlık tedavisinde ilk akla gelen, en doğal ve risksiz yöntemlerden biri. Sebebi belirsiz kısırlık, hafif sperm sorunları veya yumurtlama problemlerinde, her denemede yaklaşık %15-20 hamilelik şansı var. Ama başarıda yaş, sperm kalitesi ve hasta seçimi çok önemli. Yanlış kişiye ısrarla IUI yapmak hem zaman kaybı, hem de hayal kırıklığı yaratabilir.


📌 Bu Yazıda Ne Öğreneceksiniz?

1. Giriş: Bilim ve Şefkatin Buluşması

2. Doğal Döllenme vs. IUI: Biyolojik Mucize

3. Hastanın Seçilmesi: Kimilerde IUI Başarılı, Kimde Başarısız

4. Kapsamlı Değerlendirme: Testler ve Hazırlık

5. Adım Adım IUI Protokolü

6. Başarı Oranları: İstatistikler ve Yaş Faktörü

7. İnseminasyon Sonrası: Bekleyiş Dönemi

8. Sıkça Sorulan Sorular (SSS)


Bölüm 1: Giriş - Bilim ve Şefkatin Buluşması

Çocuk sahibi olmak, hayatın en güzel isteklerinden biri. Sadece içgüdüsel bir şey değil; aile olmayı tamamlamak, bir öyküyü sürdürmek ve geleceğe dair en saf hayalleri kurmak demek. Ama bazen işler yolunda gitmeyebilir.

Doç. Dr. Senai Aksoy olarak 30 yıldır İstanbul’daki kliniğimde gözlemlediğim bir gerçek var: Anne baba olma süreci sadece hastane ortamında değil, şefkatin, itimadın ve özenin olduğu bir yerde daha iyi sonuç verir. Benim kliniğime gelen birçok çiftin deneyimlediği şey de bu: Umut, bilgi, zaman ve sabır bir araya gelince güzel şeyler oluyor.

Günümüzdeki üreme tıbbı, doğanın yetersiz kaldığı durumlarda yardımcı olur. Bu konuda en bilinen ve sıkça başvurulan yöntemlerden biri de İntrauterin İnseminasyon (IUI), yani Aşılama tedavisidir.

Rahim içi aşılama

Youtube Videosu

Aşılama Nedir? Basit Tanım

Aşılama, spermleri direkt rahme yerleştirerek doğal yoldan döllenmeye destek olan bir işlem. Yani ne tamamen yapay bir yöntem, ne de her şey tesadüfe bağlı; doğaya bilimsel bir el uzatma gibi düşünebiliriz.


Bölüm 2: Doğal Döllenmenin Zorlu Parkuru ve IUI’nın Devrimci Dokunuşu

Aşılama tedavisini anlamak için, ilk önce doğal yoldan döllenmenin nasıl bir şey olduğunu ve IUI’nın bu süreçte neyi değiştiriyor olduğunu bilmek gerekir.

2.1. Milyonlarca Spermden Sadece Biricik’in Başarısı

Bu olay, yarıştan ziyade bir eleme sürecine benziyor. Milyonlarca spermden sadece biri hedefe ulaşıyor.

🚧 Spermlerin Katetmesi Gereken Engeller:

EngelZorluk DerecesiMekanizma
Vajinal Asidite⭐⭐⭐⭐⭐Vajinanın doğal pH dengesi asidiktir; milyonlarca sperm dakikalar içinde öldürülür
Servikal Bariyer⭐⭐⭐⭐⭐Rahim ağzı mukusu bazen spermleri yakalayabilir ve antikorlar da spermlere savaş açabilir.
Uterus Boşluğu⭐⭐⭐Doğru fallop tüpüne yönelme zorunludur
Fallop Tüplerindeki Yolculuk⭐⭐⭐⭐Tüpün titreşimli hücreleri ve sıvı akışı kritikdir
Yumurtaya Yaklaşma⭐⭐⭐⭐⭐Zona pellusida (yumurta zarı) penetrasyonu en zor aşamadır

Sonuç: Milyonlarca spermden yalnızca birkaç yüz yumurtanın bulunduğu bölgeye ulaşabilir.

Nitekim ASRM (American Society for Reproductive Medicine) kılavuzları, bu doğal eleme sürecinin infertilitenin temel nedenlerinden biri olduğunu vurgular.

2.2. IUI’nın Stratejik Avantajları: “Bypass” Felsefesi

IUI işleminin temel mantığı: En büyük engelleri ortadan kaldırmak.

🎯 IUI Nasıl Devreye Girer?

DOĞAL YOL:                    IUI YOLU:
Vajina → Serviks → Uterus    Uterus → Fallop Tüpü
(200-500M sperm)                 (5-10M seçilmiş sperm)

Ana Avantajlar:

  1. Servikal Bariyerin Bypass Edilmesi

-Özel olarak hazırlanan spermler doğrudan rahmin içine yerleştiriliyor. Yani, spermler o mukus bariyerine takılmıyor. Bu sayede, enerji harcamadan rahme 5-6 cm daha yakın oluyorlar.

2.Sperm Kapasitasyonu (Hazırlık)

Laboratuvarda yapılan sperm yıkama işlemi, spermlerin doğal olarak döllemeye hazırlanma sürecini taklit eder. Bu işlemde, spermlerin hareketini kısıtlayan maddeler temizlenir. Sonuç olarak, yalnızca en hızlı ve döllenme potansiyeli en yüksek spermler seçilir. Bunlara sanki süper askerler diyebiliriz.

ESHRE (Avrupa İnsan Üremesi ve Embriyolojisi Derneği), bu “hazırlık” sürecinin gebelik şansını %20-30 artırabileceğini belirtmektedir.

3.Ortam Optimizasyonu

2.3. Neden “Aşılama” Denir?

Aslında tıbbi dilde İntrauterin İnseminasyon dediğimiz şeye, insanlar arasında aşılama dememizin tarihi bir sebebi var.

Nasıl ki bir ağacın en iyi dalını alıp başka bir ağaca eklersin ve daha çok meyve alırsın, aynı mantıkla:

*Aşılamada da erkeğin en iyi spermleri seçilir, *Kadının en uygun zamanında (yumurtlama zamanı) rahime yerleştirilir, *Tam doğru yere (rahmin içine) konur.

Yani, daha iyi hale getirme ve bir araya getirme düşüncesinin tıbbi bir uygulama şekli bu.


Bölüm 3: Hasta Seçimi — Kimilerde IUI Başarılı, Kimde Başarısız?

Dr. Senai Aksoy’un tedavi felsefesi: Kişiye özel çözümler üretmek.

Neden mi? Çünkü, doğru hasta seçimi yapmadan sürekli olarak IUI tedavisi uygulamak, sadece zaman ve para kaybına yol açmakla kalmıyor, çiftlerin umutlarını da tüketerek tedavi yorgunluğuna sebep olabiliyor.

3.1. IUI İçin İdeal Hasta Profili vs. Kontrendikasyonlar

DurumIUI UygunluğuNedenBaşarı Şansı
Açıklanamayan İnfertilite✅ İdealTüm testler normal, ancak gebelik yok. IUI “olasılıkları” artırır%15-20
Hafif Erkek Faktörü (TPMSC 5-10M)✅ İdealYıkama işlemi kaliteyi artırır%12-18
Servikal Faktör (sperm düşmanı mukus)✅ Çok UygunBariyeri tamamen bypass eder%18-25
PCOS (Ovulasyon Bozukluğu)✅ UygunSadece uyarım + IUI yüksek başarı sağlar%20-25
Ejakülasyon Sorunları✅ UygunRetrograd ejakulasyon vb. vakalar%15-20
Hafif Endometriozis (Evre I-II)⚠️ OrtaTüpler açıksa, deneme değer%10-15
Tubal Faktör (İki Tüp Kapalı)❌ Uygun DeğilSperm-yumurta buluşması imkansız. IVF gerekli<1
Şiddetli Erkek İnfertilitesi (TPMSC <1M)❌ Uygun DeğilTek spermin döllemesi gerekir. ICSI/IVF gerekli<1
İleri Kadın Yaşı (>42)❌ ÖnerilmezYumurta kalitesi kritik. Zaman kaybı. IVF daha mantıklı<1

3.2. Açıklanamayan İnfertilite: IUI’nın Şampiyonluk Alanı

Tanım: Çiftlerin %15-30’unda, yapılan standart testlerde (Spermiogram, HSG, hormonlar) hiçbir sorun bulunamaz.

ASRM Rehberleri, bu grupta yumurtalık uyarımı ile kombine edilen IUI’nin (OS-IUI) bekleme tedavisine kıyasla gebelik oranlarını anlamlı ölçüde artırdığını belirtir.

IUI İşlemi Nasıl İlerliyor?

IUI’da amaç, hamile kalma ihtimalini artırmak. Bunu yapmak için:

*Önce birden fazla yumurta oluşması sağlanır. *Sonra sperm sayısı yükseltiliyor. *Böylece yumurta ve spermin bir araya gelme şansı artırılıyor.


Bölüm 4: Erkek Faktörü Değerlendirmesi — Matematiksel Sınırlar

IUI’nın erkek infertilitesi söz konusu olduğunda başarısı tamamen “matematiğe” dayalıdır.

4.1. Kritik Parametre: TMSC (Toplam Hareketli Sperm Sayısı)

Yıkama Sonrası TMSCIUI UygunluğuBaşarı OranıTavsiye
>15 Milyon✅ İdeal%15-20IUI’ye devam edin
10-15 Milyon✅ Yeterli%12-18IUI’ye devam edin
5-10 Milyon✅ Sınırda-Uygun%8-12IUI deneyin, 2-3 siklus
1-5 Milyon⚠️ Düşük Şans%2-51-2 deneme, sonra ICSI/IVF
<1 Milyon❌ Uygun Değil<1%ICSI/IVF zorunlu

Nitekim, ESHRE IUI Sistematik Değerlendirmesi ve NIH PubMed Meta-analizi, toplam spermatozoid sayısı değeri 5 milyonun altına düştüğünde hamile kalma olasılığı ciddi şekilde azalıyor.

4.2. Morfoloji (Şekil) Faktörü


Bölüm 5: Kapsamlı Değerlendirme — Tedaviye Başlamadan Önce

Doç. Dr. Senai Aksoy’un dediği gibi: Yanlış teşhisle başlayan tedavi, haritasız yola çıkmak gibi bir şey.

Aşılama kararı almadan önce çiftin iyice kontrolden geçmesi gerekir. Bu sadece tıbbi testleri değil, hayatlarındaki bazı düzenlemeleri de kapsar.

5.1. Kadının Değerlendirilmesi

📋 Temel Testler:

1.Hormonal Profil (Adetin 2-3. günü)

2.AMH (Anti-Müllerian Hormon)

AMH SeviyesiYumurtalık RezerviTedavi Stratejisi
>3 ng/ml✅ IyiNormal uyarım dozları
1-3 ng/ml⚠️ NormalNormal uyarım dozları
0.5-1 ng/ml⚠️ SınırdaArtırılmış dozlar gerekebilir
<0.5 ng/ml❌ DüşükZaman yönetimi kritik

Önemli not: AMH yumurta sayısını gösterir, kalitesini değil. Düşük AMH ile de IUI yapılabilir, ancak zaman çok daha kritiktir.

3.HSG (Histerosalpingografi - Rahim Filmi)

BulguIUI İçin Anlam
✅ Her iki tüp açıkGerekli şart. IUI yapılabilir
❌ Bir veya iki tüp kapalıIUI başarı şansı çok düşük
✅ Tüpler açık, polip varPolip çıkarılırsa IUI yapılabilir
✅ Tüpler açık, septum varSeptum çıkarılırsa IUI yapılabilir

ASRM HSG Rehberleri, IUI tedavisine başlamadan önce mutlaka tüplerin kontrol edilmesini öneriyor.

4.Antral Folikül Sayımı (AFC)

5.2. Erkeğin Değerlendilmesi

Standart Spermiogram (SAT):

IUI Öncesi Simülasyon:

İlk bakışta sperm hareketli değil gibi dursa da, yıkadıktan sonra gayet iyi bir yoğunluk yakalanabilir. Bu da erkeği, aşılama için tekrar uygun bir aday yapabilir.

Ek Testler:

5.3. Yaşam Tarzı Optimizasyonu: Biyolojiyi Desteklemek

Tedaviye başlamadan önceki 2-3 aylık “hazırlık dönemi” altın değerindedir.

🚬 Sigara ve Alkol

MaddeKadın Üzerindeki EtkiErkek Üzerindeki Etki
SigaraRahim kanlanması bozulur; yumurta kalitesi düşerSperm DNA hasarı; motilite düşer
AlkolOvulasyon düzensizliği; hormon imbalansıSperm üretimi azalır

ASRM sigaranın bırakılmasının gebelik şansını artırdığını kesin bir dille belirtir.

⚖️ Kilo Yönetimi (BMI)

BMI AralığıIUI İçin Etki
18.5 - 24.9İdeal
25 - 29.9Hafif overweight; ilaç yanıtı normal
>30 (Obez)Hormon ilaçlarına yanıt bozulur; %30-40 zayıflama önerilir
<18.5Beslenme yetersizliği; ovulasyon engellenir

Pratik tavsiye: %5-10’luk bir kilo kaybı bile ovulasyonu düzeltebilir.

🥗 Beslenme ve Takviyeler

REKOMENDE EDİLEN:

  1. Antioksidanlar (Erkekler için)

    • CoQ10: 200-300 mg/gün
    • Çinko: 20-30 mg/gün
    • Selenyum: 50-100 mcg/gün
    • L-Karnitin: 1-3 g/gün

    Etki: Sperm DNA hasarını azaltır

  2. Folik Asit (Kadınlar)

    • 400-800 mcg/gün (en az 3 ay öncesinden başla)
    • Etki: Nöral tüp defektlerini önler
  3. D Vitamini (Her iki cinsiyet)

    • Serum seviyesi 30-50 ng/ml hedefle
    • Etki: Yumurta ve sperm kalitesi; implantasyon
  4. Akdeniz Tipi Beslenme

    • Taze sebze-meyve, balık, zeytinyağı, ceviz
    • Etki: Anti-inflamatuar; genel fertilite

Bölüm 6: Adım Adım IUI Protokolü — Orkestrasyon

Aşılama tedavisi, bir adet döngüsü boyunca süren (yaklaşık 12-14 gün), titizlikle planlanmış bir süreçtir.

📊 IUI Süreci Görsel Zaman Çizelgesi

GÜN 1-2: Tedavi Başlangıcı

GÜN 3-7: Yumurtalık Uyarımı (İlaç)

GÜN 8-10: Folikülometri (Ultrasonda Takip)

GÜN 11: Ovulasyon Tetiklenmesi (Çatlatma İğnesi)

GÜN 12: İNSEMİNASYON GÜNÜ

GÜN 13-27: Luteal Faz Desteği + Bekleyiş

GÜN 28: Gebelik Testi

Adım 1: Yumurtalıkların Uyarılması (Kontrollü Ovulasyon İndüksiyonu - COI)

Hedef: Doğal döngüde 1 yumurta yerine, 1-3 olgun yumurta elde etmek.

💊 İlaç Seçenekleri ve Mekanizmalar

A) ORAL AJANLAR

İlaçMekanizmaAvantajDezavantajUygun Hasta
Klomifen SitratÖstrojen reseptörlerini bloke → FSH artışıUcuz; eski; güvenliRahim iç zarı inceltilebilirPCOS, normal rezerv
LetrozolAromataz baskılaması → FSH artışıRahim zarı daha iyi; PCOS’ta tercihErkek üzerinde etkisi bilinmiyorPCOS, rahim zar problemi

ASRM 2020 Rehberleri, letrozolün giderek daha fazla tercih edildiğini vurgular.

B) GONADOTROPİNLER (İĞNELER)

C) DOĞAL SIKLUS IUI

⚠️ Kritik Karar Anı: Çoğul Gebelik Riski

Ultrasonda 3’ten fazla olgun folikül çıkarsa:

Senai Aksoy gibi doktorlar genelde şöyle yapar:

*Tedaviyi durdurabilir *Cinsel ilişkiyi yasaklayabilir *Tedavi şeklini değiştirebilir

Peki neden? Çünkü çoğul gebelikler (mesela üçüz, dördüz) çok riskli:

*Anne için: Gebelik zehirlenmesi, şeker hastalığı, erken doğum gibi sorunlar olabilir. *Bebekler için: Kilo az olabilir, beyin hasarı olabilir, ömür boyu sürecek engeller oluşabilir.

Senai Hoca’nın dediği gibi: Bizim için önemli olan her ne olursa olsun hamile kalmak değil, sağlıklı tek bir bebek dünyaya getirmek.

Adım 2: Folikülometri (Ultrasonda Yumurta Takibi)

Takvim:

Hedefler:

Parametreİdeal Değer
Folikül Çapı17-20 mm
Endometrium Kalınlığı≥7 mm
Folikül Sayısı1-3

Rahim iç zarı kalınlığı <7 mm’ye düşerse başarı azalır. Bu durumda E2 takviyesi veya klomifen yerine letrozole geçiş yapılabilir.

Adım 3: Ovulasyonun Tetiklenmesi (Çatlatma İğnesi)

İlaç: hCG (İnsan Koryonik Gonadotropin)

Nasıl Çalışır:

Ne Zaman Yapılmalı:


Adım 4: Androloji Laboratuvarı — Spermin Hazırlanması

İnseminasyon günü (genellikle hCG’den 36 saat sonra), erkekten mastürbasyon yoluyla taze sperm örneği alınır.

📋 Ön Hazırlık (Erkek için)

HususTavsiye
Cinsel Perhiz Süresi2-3 gün (beş günü aşmayın)
Örnek Alma YöntemiMastürbasyon (preferensiyel); kondom yok (spermisidal)
KonteynerSteril, cam (plastik değil)
Laboraturaya Teslim Süresi15-30 dakika içinde (soğukta değil, oda sıcaklığında)

🔬 Laboratuvar İşlemi: Sperm Yıkama (Washing)

Süre: 1-2 saat

Neden Gerekli?

Temizlenecek KomponenHasar
ProstaglandinlerRahimde şiddetli kasılmalara yol açarlar
Lökositler (Ölü Spermler)Reaktif oksijen türleri (ROS) üreterek sağlıklı spermlere zarar verirler
Seminal PlazmaHareketliliği engelleyici faktörler içerir
Debris/KirlilikEnfeksiyon riskini artırır

Teknik:

  1. Density Gradient veya Swim-up seçilmiş teknikleri

    • Sadece en hızlı ve morfolojisi en düzgün spermler seçilir
  2. Hacim Küçültülür

    • Öncesi: 2-5 ml ejakülat
    • Sonrası: 0.3-0.5 ml yoğun konsantrat

Sonuç:


Adım 5: İnseminasyon (Aşılamanın Yapılması)

Süre: 1-2 dakika | Anestezi: Gerek yok

📋 Prosedür Adımları

1. HAZIRLIK
   - Hasta jinekolojik muayene pozisyonuna alınır
   - Vajina ve rahim ağzı steril serum fizyolojik ile temizlenir

2. KATETER İLERLETİLMESİ
   - İnce, yumuşak, esnek kateter rahim ağzından geçirilir
   - Ultrason eşliğinde VEYA doktor tecrübesiyle
   - Rahim boşluğunun üst kısmı hedef

3. SPERM İNJEKSİYONU
   - Laboratuvardan gelen yoğunlaştırılmış sperm enjeksiyonu
   - Yavaş ve dikkatli (rahimi uyarmamak için)

4. ÇEKILME
   - Kateter çekilir
   - İşlem tamamlanır

✅ İşlem Sonrası (Önemli Bilgiler)

SoruCevap
Ağrı var mı?Genellikle HAYIR. Hafif kramp hissedilebilir (adet sancısı gibi)
Kanama normal mi?Hafif pembe/kahverengi lekelenme normaldir. Taze kırmızı kanamaysa doktora danış
Ne kadar yatmalıyım?10-15 dakika sırt üstü yeterlidir. Bilim, uzun yatmanın şansı artırmadığını gösterir
Sperm geri akar mı?Evet, vajinadan sıvı gelmesi normaldir. Enjekte edilen spermler rahim içinde güvenlidir

Bölüm 7: Başarı Oranları — İstatistikler ve Yaş Faktörü

Çiftlerin en çok sorduğu soru: “Şansımız nedir?”

🎯 Önemli Uyarı

IUI’nın başarılı olup olmadığını söylemek için sadece bir sayıya bakmak yetmez. Başarı; yaşınız, spermin kalitesi, kısırlık nedeniniz, ne kadar zamandır çocuk sahibi olmaya çalıştığınız ve rahim duvarınızın kalınlığı gibi şeylerin bir araya gelmesiyle belirlenir. Yani, birçok faktörün etkileşimi sonucu ortaya çıkar.

7.1. Yaş Faktörü: En Belirleyici Değişken

Kadınların yaşı, yumurtalarının kalitesini ve sayısını etkileyerek hamile kalma şanslarını doğrudan etkiler.

Önemli bir nokta: 35 yaşından sonra hamile kalma ihtimali düşmeye başlar.

📊 Yaşa Göre IUI Başarı Oranları (Siklus Başına)

Kadın YaşıBaşarı OranıTercih Edilen SayıYapılacak İşlem
<35%15-203-4 denemeIUI temel tercih
35-37%10-153 denemeIUI temel tercih
38-40%8-101-2 deneme2. deneme sonrası IVF düşün
40-42%2-5Hemen IVFDirekt IVF daha mantıklı
>42<1-2%İyi DüşünYumurta donasyonu/IVF öner

NOT: Bu sayılar, işlemin sadece bir kez denendiğindeki olasılığını gösteriyor. Ama mesela, aynı şeyi üç kere denerseniz, başarı şansı %30 ile %40’a kadar çıkabiliyor.

7.2. Sperm Kalitesi ve Eşik Değerler

NIH PubMed Meta-analizi ve ESHRE sistematik değerlendirmesi, yıkama sonrası TMSC’nin kritik eşiklerini gösterir:

TMSC (Yıkama Sonrası)Başarı OranıKarar
>10 Milyon%12-20IUI’ye devam
5-10 Milyon%8-12IUI deneyin
1-5 Milyon%1-5Max 1 deneme sonrası ICSI/IVF
<1 Milyon<1%Direkt ICSI/IVF

7.3. İnfertilite Süresi

Uzun süren kısırlık (5 yıldan fazla) tedavi başarısını azaltabilir:

7.4. Folikül Sayısı’nın Etkisi

Folikül SayısıBaşarı OranıNot
1 Folikül%8-10Daha düşük (doğal siklusa yakın)
2 Folikül%12-16Optimal (çoğul riski minimal)
≥3 FolikülBaşarı ↑ ancak Çoğul ↑↑Risk/fayda analizi gerekir

Bölüm 8: İnseminasyon Sonrası Süreç — Bekleyiş ve Yaşam Tarzı

İnseminasyonun yapıldığı andan gebelik testine kadar geçen yaklaşık 14 günlük süre, “İki Haftalık Bekleyiş” (Two Week Wait - 2WW) olarak bilinir.

⚠️ Psikolojik Zorluk

Çiftler için bu dönem, psikolojik açıdan gerçekten zorlu olabilir:


8.1. Luteal Faz Desteği (LDS)

Neden İhtiyaç Duyuluyor?

Yumurta geliştirme tedavisi gördüğünüzde, yumurtalıklardaki sarı cisim bazen yeterli progesteron hormonu salgılamayabilir.

Ne Yapmalı: Progesteron Hormonu Desteği Alın.

YolDozaAvantaj/Dezavantaj
Vajinal Jel (Crinone)90 mg/günLokal etkili; yan etki az
Vaginal Fitil (Utrogestan)200-400 mg/günUcuz; etkili
Ağız (Duphaston, Progestan)10 mg x 3 kezSistemik etkisi daha az
İM İnjeksiyon50-100 mg/günSerum seviyesi yüksek; ağrılı

Süre:

ASRM, tüm COI sikluslarda luteal faz desteğini önermektedir.


8.2. Günlük Yaşam: Yasaklar ve Öneriler

🛁 Banyo ve Hijyen

AktiviteDurumTavsiye
Duş Alma✅ OKIlık su, 30 dakika yapma
Banyo (Küvet)❌ İlk gün1-2 gün sonrası OK
Havuz/Jakuzi❌ İlk 5 günEnfeksiyon riski
Sıcak Banyo⚠️ SınırlaAşırı sıcaklık rahim kanlanmasını bozar

💑 Cinsel İlişki

✈️ Seyahat

Seyahat etmek, bebeğin yerleşmesine engel değil. Ama stres yapabilir, o yüzden sakin kalmaya çalışın.

🏃 Fiziksel Aktivite

AktiviteDurumTavsiye
Yürüyüş✅ Tavsiye EdilirGünde 30 dk, hafif
Koşu❌ KaçınŞok absorpsiyonu rahim uyarması
HIIT/Yüksek Yoğunluk❌ KaçınVücut aşırı zorlama
Ağır Kaldırma❌ Kaçın>5 kg kaldırmayın
Yoga/Pilates✅ Hafif İnversiyonlar HariçEndometrium artış meditasyonları yararlı
Yatak İstirahati❌ ÖnerilmezKan dolaşımı yavaşlatır; olumsuz etki

8.3. Beslenme: “Doğurganlık Diyeti”

Akdeniz tipi beslenme, anti-inflamatuar özelliğiyle bu dönemde en çok önerilen modeldir.

🥗 Tüketilmesi Gerekenler

KategoriGıda ÖrnekleriEtki
SebzelerYapraklı yeşiller, brokoli, havuç, ıspanakAntioksidan (Vit A, C)
MeyvelerÇilek, blueberry, kiwi, portakalAntoksidan; Folik asit
BalıklarSomon, sazan, uskumruOmega-3; Anti-inflamatuar
YağlarZeytinyağı, ceviz, badem, fındıkSağlıklı yağ asitleri
TahıllarTam buğday, pirinç, yulafFiber; B vitaminleri
BaklagillerMercimek, fasülye, nohutProtein; Folik asit

🚫 Kaçınılması Gerekenler

MaddeNeden
İşlenmiş GıdalarTrans yağlar; BPA maruziyeti
Aşırı Kafein>200 mg/gün (2 fincan) → Implantasyon ↓
AlkolEmbriyonun normal gelişimini engeller
SigaraEndometrial kan akışı bozulur
Fazla ŞekerKan şekeri spike’ı → Hormon imbalansı

💧 Su Tüketimi


Bölüm 9: Sıkça Sorulan Sorular (SSS)

❓ “Aşılama ağrılı mı?”

Cevap: Hayır. İşlem genellikle ağrısızdır. Rahim ağzından kateter geçerken çok hafif, anlık bir kramp hissedilebilir (adet sancısı gibi). Anesteziye gerek yoktur.

❓ “Aşılamadan sonra sperm geri akar mı?”

Cevap: Evet, ayağa kalkınca vajinadan sıvı gelmesi normal bir durumdur. Genelde bu sıvılar şunlardan kaynaklanır:

*Serviksi temizleyen serum fizyolojik

*Vajinal akıntılar

Unutmayın: Enjekte edilen spermler rahim içine (daha derine) bırakıldığı için güvende demektir.

❓ “Dondurulmuş sperm kullanılabilir mi?”

Cevap: Evet. Eğer erkek o gün müsait değilse ya da sperm dondurulması gereken bir sağlık sorunu varsa, önceden dondurulmuş sperm çözülerek aşılama yapılabilir. Bu şekildeki başarı şansı, taze spermle yapılan aşılamayla neredeyse aynıdır.

❓ “Cinsiyet seçimi yapılabilir mi?”

Cevap: Hayır. IUI’da spermler yıkanır ama X ve Y kromozomlu olanları ayırmak mümkün değil. Yani bebeğin cinsiyeti doğal yolla hamile kalmakla aynı olasılıkta, yüzde 50 kız, yüzde 50 erkek olur.


Bölüm 10: Ekonomik Boyut — Maliyet Dinamiği

Aşılama tedavisinin en büyük artılarından biri, bütçe dostu olmasıdır. Tüp bebeğe göre daha az sayıda laboratuvar işlemi ve daha az ilaç gerektiriyor.

📋 Genel Maliyet Kalemleri

KalemAçıklamaDeğişkenlik
Muayene ve Ultrason TakibiTedavi süresince 3-4 kez yapılan takipSabit
Hormon İlaçlarıKlomifen (düşük) vs. Gonadotropin (yüksek)Yüksek
Sperm Yıkama İşlemiAndroloji laboratuvarı ücretiSabit
İnseminasyon İşlemiDoktorun uygulama ücretiSabit
Progesteron DesteğiLuteal faz desteği seçimine göreDüşük

💡 Stratejik Karar: Kaç Deneme Yapılmalı?

Hesaplama:

Doç. Dr. Aksoy Ne Diyor?

”Başarı ihtimali az olan birine 4-5 kere aşılama yapmak pek akıllıca değil. Sonunda tüp bebek parasına yakın bir meblağ harcanmış oluyor ve hasta da yoruluyor.”

Özet: Doğru hasta seçimi, paradan da önemli.


Bölüm 11: Kritik Karar — Ne Zaman IVF’e (Tüp Bebeğe) Geçilmeli?

Doç. Dr. Senai Aksoy’un daima vurguladığı gibi: “Aşılama bir amaç değil, bir araçtır. Eğer bu araç hedefe ulaştırmıyorsa, strateji değiştirmek gerekir.”

🔄 IUI’dan IVF’e Geçiş Kriterleri

KriterKarar
Tekrarlayan Başarısızlıklar (3-4 başarısız deneme)IVF’e geç (başarı şansı 3-4 katına çıkar)
Yaş 38-401-2 deneme sonrası IVF düşün
Yaş >40Direkt IVF daha mantıklı
TMSC <1 Milyon (Yıkama Sonrası)IUI boş zaman kaybı; ICSI/IVF gerekir
Tubal Faktör (Kapalı Tüpler)IVF ZORUNLU
AMH Düşük ve Yaş 37+Hemen IVF (zaman kaybetme)
Azalan Sperm ParametreleriStrateji değiştir

📊 Başarı Oranlarının Karşılaştırması

Yaş/DurumIUI (Döngü Başına)IVF (Döngü Başına)Tavsiye
<35, Açıklanamayan%15-20%40-50IUI → IVF
38-40%8-10%30-40IUI 1-2x → Direkt IVF
>40<2%%15-25Direkt IVF

Sonuç: Umut, Bilgi ve Sabırla Dokunan Bir Süreç

Aşılama (IUI), kısırlık tedavisinde ilk akla gelen, vücudu çok yormayan ve doğal yola en yakın yöntemlerden biridir. Çoğu çift için, ufak bir yardımla anne baba olma umudunu gerçeğe dönüştürebilir.

✅ IUI’nin Gücü

⚖️ Ama Gerçekçilik Gerekir

İleri yaş, düşük sperm parametreleri ve tubal patoloji durumlarında, ısrarcı IUI denemek:

💙 Doç. Dr. Aksoy’un Felsefesi

Aşılama (IUI) kısırlık tedavisinde en çok tercih edilen yöntemlerden biri çünkü hem doğal yollara yakın, hem de çok karmaşık bir işlem değil. 30 yıllık tecrübem bana şunu öğretti:

*Ne kadar başarılı olma ihtimali olduğunu bilmek, işler yolunda gitmezse daha kolay başa çıkmanızı sağlar.

*Doğru kişiye doğru tedaviyi vermek, inanılmaz sonuçlar doğurabilir.

*Her olumsuz sonuç, başarısızlık demek değil; vücudunuzu daha iyi tanımak için bir fırsattır.

*Bazen, en güzel şeyler, en zorlu yollardan sonra gelir.


📌 YASAL UYARI VE DİSKLEYMER

Yayın Tarihi: Aralık 22, 2025

Bu yazı, Doç. Dr. Senai Aksoy tarafından sadece bilgi vermek amacıyla yazılmıştır.

⚠️ ÖNEMLİ UYARI:

  1. Herkes farklıdır. Burada yazılanlar genel bilgilerdir. Sizin için özel bir tedavi planı olmadan bir işe yaramaz.

  2. Tüp bebekte başarı, yaş, sperm durumu, yumurtalık durumu, rahimin nasıl olduğu ve stres gibi bir sürü şeye bağlıdır. Yani sonuçlar kişiden kişiye değişir.

  3. Kendi durumunuz için mutlaka bir doktora gidin. Bu yazı, doktorun sizi muayene etmesinin ve size özel tavsiyelerde bulunmasının yerine geçmez.

  4. Bilimsel kaynaklar: Bu yazı hazırlanırken ASRM, ESHRE ve PubMed gibi sağlam kaynaklardan yararlanılmıştır. Ancak tıp sürekli değişiyor, bu yüzden tedavi yöntemleri de değişebilir.

  5. Ruhsal destek: Kısırlık tedavisi insanı psikolojik olarak yorabilir. İhtiyacınız olursa bir psikologdan yardım almanız iyi olur.


© Doç. Dr. Senai Aksoy - Tüm hakları saklıdır.

_Web sitesi: tupbebek.com