Tüp Bebek Tedavisinde Tekrarlayan Başarısızlıklar

-28 yaşındayım. Dört defa tüp bebek denemem var. Hepsinde de embryo kalitesinin kötü olduğu söylendi. Son denememden sonra donör yumurta önerildi. Gerçekten de artık hiç şansım kalmadı mı?

-34 yaşındayım. Eşimde sperm azlığına bağlı üç defa tüp bebek yaptırdım ve her seferinde başarısız oldu. Doktorlar embryo kalitemin iyi olduğunu söylüyorlar. Bundan sonra ne yapmalıyım?

Bu iki sorunun cevaplarını beraberce vermek ve çiftlerin tüp bebek tedavisinde neden başarısız oldukları konusuna değinmek istiyoruz.

Tüp bebekteki başarısızlıkları bu hastalarımızın sorularında da görüldüğü gibi iki başlık altında incelemek lazım:

1. Her denemede embriyo kalitesinin kötü olması

2. İyi kaliteli embriyo (döllenmiş yumurta) transfer edilmesine rağmen gebe kalınamaması

Embriyo kalitesinin her siklusta kötü olması durumunda gerçekten de sonucu değiştirecek bir yöntem pek yok. Bu çiftlerde herhangi bir kromozom anormalliği olup olmadığını öğrenmek için genetik inceleme yapmak gerekir. Bazen kadında veya erkekte dengeli olarak taşınan kromozom bozukluklarına (translokasyon) rastlanabilir. Bu gibi durumlarda oluşacak olan döllenmiş yumurtaların %80’inden fazlası anormal veya taşıyıcı olacaktır. Eğer yumurtalık kapasitesi iyi ise yani fazla sayıda embryo oluyorsa Preimplantasyon Genetik Tanı (PGD) yapılarak sağlıklı embriyoyu bulup rahim içine yerleştirmek yararlı olabilir. Genetik herhangi bir problemi olmayan ancak tekrarlayan kötü embryo kalitesi olan olgularda ise çeşitli yöntemler denenmiş ancak bunların etkinliği ve/veya güvenilirliği kanıtlanamamıştır. Bunların arasında Sitoplazma transferi, Ko-Kültür’ler, embriyo yapıştırıcı (embryo glue) ve destekli yuvalama sayılabilir.

Tekrarlayan kötü embryo kalitesinin nedeni genellikle yumurtalara bağlıdır. Çok nadiren sperm kalitesizliğine bağlı olabilir. Özellikle azospermik erkeklerde testislerden alınan olgunlaşmamış (spermatid) spermler ile dölleme yapıldığında embriyo kalitesi kötüdür ve bu embriyoların transferi ile gebelik elde edilme şansı yoktur. Eğer genetik inceleme de normal çıkacak olursa bu çiftlerde genellikle yumurtalık seviyesinde bir genetik problem olabilir ki bunun tamiri mümkün değildir. Ancak donör yumurta ile uygulama yapılabildiğinde gebelik olacaktır.

İyi kalitede embriyo transferine rağmen gebe kalamayan çiftlerde ise başka araştırmaların yapılması gerekebilir. Bunların başında rahim içinde herhangi bir anormallik olup olmadığının değerlendirilmesi amacı ile histeroskopi yapılması gelir. Histeroskopi ışıklı bir teleskop yardımı ile rahim içine girilerek rahimin su ile şişirilmesinden sonra içine gözle bakılması işlemidir. Histeroskopide daha önce gözden kaçmış olan miyom, polip veya yapışıklıklar görülebilir. Bunların aynı anda Histeroskopi ile tedavisi de çoğu zaman mümkündür.

Kötü embriyo transferi tekniği veya zor embriyo transferi de gebelik oranlarını düşürecektir. Embriyo transferleri zor olan kadınlarda rahim ağzının genişletilmesi veya Histeroskopi ile tıraşlaması yapılabilir.

Tüpleri tıkalı olan kadınlarda eğer tüplerin içinde su birikmiş ise (hidrosalpinks) bu tüplerin yeni bir tüp bebek denemesinden önce çıkarılması gerekir. Bu şekildeki tüplerin mevcudiyeti tüp bebekteki başarıyı yarı yarıya azaltacaktır.

Eğer embriyo transferleri hep 2 veya 3. günlerde yapılmış ise gecikmiş bir embriyo transferinin (Blastokist transferi) yararı olabilir. Bu şekilde daha önceki denemelerinde başarısız olan çiftlerde gebelik oranları artırılabilmektedir.

Bu sayılanların dışında antifosfolipid taramalarının veya tüp bebek tedavisi sırasında verilecek olan kan sulandırıcı ajanların herhangi bir yararı gösterilmemiştir. Preimplantasyon genetik tanı ise bu grup hastalarda bilgilendirici olmasına rağmen gebelik oranlarında herhangi bir artışa neden olmaz.