Miyomların Gebelik Üzerinde Etkileri Nelerdir?
Miyom nedir ve görülme sıklığı ne kadardır?
Miyomlar rahim düz kaslarından gelişen iyi huylu urlardır. Fibroid ya da leiomiyoma adı da verilen miyomlar, düz kas ve bağ dokusu içeren iyi huylu (kanser olmayan) kitlelerdir. Gebelik kontrolüne gelen hastaların yaklaşık olarak %4 ünde miyom saptanmaktadır. Gebelikte miyomların saptanması bu hastaların daha düzenli ve özenli olarak izlenmelerini gerektirir. Gebe kadında hem miyomun gebelik üzerine olumsuz etkileri olmaktadır hem de gebeliğin miyom üzerine olumsuz etkileri olmaktadır.
Miyom neden olur?
Hormonal ve genetik faktörler miyom oluşumundan sorumlu tutulmaktadır. Bu genetik değişiklikler rahim dokusunun östrojen ve progesteron gibi hormonlara cevabını etkiler. Kanıtlar östrojen ve progesteron hormonunun artması ile miyomun büyümesi arasındaki ilişkiyi desteklemektedir. Gebelikte miyomların etkilenmesinin altındaki neden, artan hormon salgıları, özellikle gebeliğe özgü ‘human koryonik gonodatropin hormonu’nun salgılanması ve rahimin artan kan akımıyla birlikte büyümesidir.
Gebeliğin miyomlara etkileri nelerdir?
Gebelik sırasında rahim hücrelerinde oluşan büyüme, ödem, rahimin büyümesi nedeniyle oluşan gerilme miyomların büyüklüklerini değiştirebilir. Gebelik sırasında miyomların %40’ında büyüklük açısından bir değişiklik olmazken %60’ının büyüklüğü değişmektedir. Gebe kaldığında 5 cm’den daha büyük miyomu olan her 3 kadından bir tanesinde miyom boyutlarının arttığı gösterilmiştir.
Miyomun büyümesi en çok gebeliğin ilk 3 ayı içinde olmaktadır. Bazı miyomlar bu hızlı büyüme nedeniyle beslenmelerinin bozulmasına bağlı olarak boyutlarının %10’u kadar küçülebilirler. Bu değişikliğe ‘miyomun dejenerasyonu’ diyoruz.
Miyomların gebeliğe etkileri nelerdir?
Tıp literatüründe miyomların kısırlık oranını artırdığı ve gebelik sırasında bazı sorunlara yol açabileceği yönünde çelişkili yayınlar mevcuttur. Kesin olarak bildiğimiz şey miyomu olan kadınların hem gebe kalma sürecinde hem de gebe kaldıktan sonra bazı riskleri taşıdığıdır. Miyomu olan kadınlarda bazı sorunların miyomu olmayan kadınlara göre daha sık görüldüğü gözlenmektedir. Bu sorunlar arasında düşük riskinin artması, plasentaya bağlı problemler, bebeğin büyümesinde gerilik olması, erken doğum riskinin artması ve bebeğin anne karnındaki prezentasyon (duruş) anormallikleri sayılabilir.
Myomlar kısırlığa yol açar mı?
Elimizde her tip miyomun kısırlık yaptığını gösteren net bir bilgi olmamasına rağmen, kısırlık tedavisi gören kadınların miyom ameliyatı olduktan sonra gebe kalma şanslarının arttığını biliyoruz. Yapılan çalışmalar en çok submuköz (rahimin içinde yerleşmiş ) miyomların kısırlığa yol açtığını göstermektedir. Son yıllarda yapılan çalışmalar intramural ve subseröz (rahimin kas tabakası içinde ve rahim dışında yerleşmiş ) miyomların da kısırlıkta rolü olabileceğini göstermiştir.
Myom düşük riskini artırır mı?
Uzun yıllardır, miyomu olan kadınlarda düşük riskinin olmayanlara göre daha çok olduğu gözlenmesine rağmen bu bilimsel olarak kanıtlanmış değildir. Artan düşük riski en çok submuköz (rahimin içinde yerleşmiş) miyomlarda izlenmektedir. Düşük riski miyomların sayısından ve büyüklüğünden bağımsız olarak artmaktadır.
Miyomlar anne karnında bebek ölümlerine yol açar mı?
18-23 hafta arasında gebe olan kadınlarda yapılan bir çalışmada miyomların varlığının bebek kayıplarını çok az da olsa artırdığı gösterilmiştir, ancak bu kayıplara yol açabilecek diğer nedenler mevcuttur. Yapılan bir çalışmada gebeliğin ikinci 3 aylık dönemi içindeki bebek kayıplarında miyomun çıkartılmasıyla riskin azaldığı gösterilmiştir.
Miyomlar erken doğum riskini artırır mı?
Miyomu olan gebelerin erken doğum eylemi nedeniyle hastaneye yatırılma oranları, miyomu olmayan kadınlardan fazladır ve bu risk miyomun büyüklüğü arttıkça doğru orantılı olarak artmaktadır. Değişik çalışmalarda miyomu olan kadınlarda erken doğum riskinin ortalama iki kat yüksek olduğu gösterilmiştir.
Miyomlar plasentanın erken ayrılmasına neden olur mu?
Bu risk miyomu olan hastalarda olmayanlara göre daha yüksek bulunmuştur. Bu risk özellikle plasentanın arkasında 3 cm’den büyük miyom varlığında izlenmiştir. Yine submuköz yerleşen miyomlarda bu risk daha yüksektir. Plasentadan uzak yerleşen miyomlarda bu risk tartışmalıdır.
Miyomlar ile plasentanın doğum kanalında yerleşmesi (Plasenta Prevya) arasında ilişki var mıdır?
Rahimde miyomların olması plasentanın doğum yolunu kapatacak şekilde yerleşmesini kolaylaştırabilir. Bu risk özellikle 5 cm’den büyük miyomu olan kadınlarda artmaktadır. Miyomların sayısının fazla olması bu risk ile ilgili değildir.
Miyom fetal malprezentasyona (bebeğin duruş bozuklukları) neden olur mu?
Anne karnında bebeğin ters (makat ), yan (transvers) veya çapraz (oblik) durmasıdır ve genellikle miyomun yaptığı baskı nedeniyle olur. Dolayısıyla miyom ne kadar büyükse bu risk o kadar artmaktadır.
Miyomlar doğum sırasında sorunlar yaşanmasına yol açar mı?
En sık görülen problem ağrıların düzensiz olması ve koordinasyonunun bozulmasıdır. Bu değişiklikler doğum eyleminin uzamasına yol açabilir. Ancak yapılan geniş çalışmalarda miyomu olan kadınlarda, miyoma eşlik eden başka bir risk faktörü yoksa vajinal doğum şanslarının diğer kadınlarla benzer olduğu saptanmıştır.
Miyom ile sezeryan oranları artıyor mu?
Ne yazık ki evet. Yapılan pek çok çalışma özellikle bebeğin anne karnındaki anormal pozisyonuna bağlı olarak sezeryan doğum oranlarının arttığını göstermiştir. Bazen plasentanın doğum yolunu kapatması nedeniyle sezeryan gerekli olabilmektedir. Diğer bir neden de miyomun kendisinin doğum yolunu kapatması ve sezeryan ihtimalini artırmasıdır. Bütün bu riskler doğum ağrıları başlayınca gerçekleşmesine rağmen, miyomun varlığı doğum ağrıları başlamadan önce de sezeryan oranlarını arttırmaktadır.
Miyomlar doğum sonrası kanamaya yol açar mı?
Miyomların varlığı, miyomun büyüklüğünden bağımsız olarak doğum sonrasında kanama miktarını arttırmaktadır. Bu nedenle bu doğumlarda kaybedilen kan daha fazla olmakta, bazı durumlarda kan ürünleri kullanılmasını gerektirebilmektedir.
Perinatal Sonuçlar: Bebek Etkilenir mi?
Rahimde miyom olması yenidoğan bebeklerdeki arzu edilmeyen sonuçları direkt olarak etkilemez. Miyomu olan ve olmayan kadınlar arasında yenidoğan dönemindeki olumsuz sonuçlar (doğuştan görülen sakatlıklar, düşük apgar skorları, gelişme geriliği olan bebek ve doğumdan sonra bebek kayıpları gibi) benzer bulunmuştur.
Miyomların tanısı nasıl konur?
İlk ve en güvenli tanı yöntemi ultrasonografidir. Bazı durumlarda bu yöntem yeterli bilgi vermeyebilir. Bu durumlarda manyetik rezonans incelemesi gebeyken, bebeğe herhangi bir zarar vermeden güvenle kullanılabilir.
Miyomların Tedavisi: Ameliyat olmalı mıyım?
1.Gebelik Öncesi: Eğer gebe kalmayı planlıyorsanız , öncelikle yapılacak bir jinekolojik muayene ve ultrasonografi ile miyomların olup olmadığı, büyüklükleri, yerleşim yerleri saptanır. Bundan sonra doktorunuzdan bu miyom veya miyomların gebeliğinizi nasıl etkileyebileceği konusunda detaylı bilgi almalısınız. Çoğu miyomun gebe kalmadan önce çıkartılmasına gerek yoktur ancak bazı miyomlar özellikle rahimin içinde yerleşenler ve boyutu 5 cm’den büyük olanların gebe kalmadan önce alınmasında fayda olabilir.
2.Gebelik sırasında: Gebeyken saptanan myomlar genellikle izlenmektedir yani tedavi doğum sonrasına bırakılmaktadır. Bazı durumlarda eğer doğum sezeryan ile olacaksa bu myomlar alınabilir, özellikle rahimin dışına doğru büyüyen miyomlar bu gruptadır. Çoğu hastada myomlar sezeryan sırasında alınmamaktadır çünkü gebelik sırasında rahimin kan akımı çok arttığı için miyomun alınması ciddi bir kanama riskini beraberinde getirir; hatta bu kanamayı durdurabilmek için rahimin alınmasını gerektirebilir. Bu karar en iyi olarak sezeryan operasyonu sırasında miyomların yerleşimine, büyüklüklerine, sayılarına ve kanama riskine göre hesaplanır.
Gebelikte ağrılı miyom sendromu nedir?
Gebelik sırasında miyomlar şiddetli ağrı yapabilirler. Hatta bu durum ayırıcı tanıda ciddi sorunlara yol açabilir. Apendisitten veya ağrı yapan böbrek taşı, yumurtalık torsiyonu gibi ciddi diğer nedenlerden ayırımının yapılması çok zor olabilir. Miyomların neden ağrı yaptığı kesin olarak bilinmemekle birlikte büyüyen miyomun kan akımının azalmasına bağlı olduğu ve/veya miyom hücrelerinin nekrozu nedeniyle olduğu düşünülmektedir. Çoğu zaman tıbbi tedavi ile bu ağrı düzeltilebilmektedir. Düzelmeyen hastalarda ameliyat bir tedavi seçeneği olabilir.
Yerleşim yerlerine göre miyomlar nasıl adlandırılır?
İntramural miyom: Rahim duvarının içine yerleşmiş
Submuköz miyom: Rahim kanalına çıkıntı yapacak şekilde yerleşmiş
Subseröz miyom: Rahimden karın boşluğuna doğru büyümüş
Saplı submuköz miyom: Rahim içinde bulunan, rahime bir sapla bağlı
Saplı subseröz miyom: Karın boşluğuna doğru büyümüş, rahime ince bir sapla bağlı.
Miyomektomi ameliyatından sonra gebelik için ne kadar beklenmeli?
Rahim üzerine uygulanan dikişlerin iyileşmesi ve rahimin bir risk taşımadan, sağlıklı olarak gebeliği taşıyabilmesi için miyomektomi ameliyatından sona en az 3 ay beklemeyi öneriyoruz. Önceden miyomektomi ameliyatı olan gebelerin doğumlarının sezeryan ile yapılması daha güvenli bir yöntemdir.