Doğum Sonrası Vücudumuzda Neler Oluyor?
Lohusalık doğumdan sonraki ilk 6 haftalık dönemdir. Gebelik sırasında annenin vücudunda meydana gelen anatomik ve fizyolojik değişikliklerin ortadan kalktığı, annenin gebelikten önceki haline döndüğü bir süreçtir.
Bu süreç plasentanın doğumuyla başlar ve üreme organlarının gebelik öncesi durumlarına dönmesiyle tamamlanır. Gebelik boyunca ve doğum sırasında özellikle rahim, vajina ve memelerde birçok farklılıklar ortaya çıkmaktadır. Kadının psikolojik durumu da çeşitli değişimlere uğramaktadır.
Rahimdeki değişiklikler
Gebelik süresince giderek büyüyen ve bebeği beslemek için damarlanması artan rahimin tekrar gebelik öncesi boyutlarına gerilemesi gerekir. Doğumdan sonra 4 aylık gebelik boyutunda ve yaklaşık 1000 gr ağırlığında olan rahim, doğum sonrası sürekli kasılmaların etkisiyle küçülmeye başlar ve 3. hafta sonunda yaklaşık 100 gr’a geriler.
Gebelik boyunca çapları artmış olan çevre damarların boyutları, tamamen gebelik öncesi düzeylere gerilemese de yeniden küçülür. Doğumdan hemen sonra lochia (löşi) adı verilen kan elemanlarından zengin bir akıntı başlar. Giderek rengi açılır, miktarı azalır ve doğum sonrası 3. haftada tamamlanır.
Rahim iç zarının yeni epitel gelişimi 7-10 gün içinde başlar ve doğum sonrası 3. haftanın sonunda epitelin rejenerasyonu ile tamamlanır.
Doğum sırasında incelen ve açılan rahim ağzı tekrar eski formuna dönse de hiçbir zaman gebelik öncesindeki gibi tamamen kapalı olmaz, balık ağzı şeklinde eski bir yırtık görünümünde kalır.
Vajina, pelvis tabanı, abdominal duvardaki değişiklikler
Doğumdan sonra vajina hacmi giderek küçülür fakat doğum öncesi dönemdeki boyutuna ulaşmaz. Vajinal flora 6. haftada normale döner.
Doğumdan 6-8 hafta sonra perineal dokuların tonusu artar. Bu süreç içinde pelvik taban egzersizleri yapılarak kasların güçlenmesine yardımcı olmak gereklidir. Aksi takdirde mesanede sarkma ve ileri yaşlarda idrar kaçırma şikayetleri ortaya çıkabilir.
Yumuşak ve gevşek karın duvarının normale dönüşü haftalar alır. Egzersiz iyileşme sürecini hızlandırır.
Genital organlar dışındaki değişiklikler
Doğum sırasında mesane tabanı travmatize olabilir. Mesane boynunda gelişen ödem idrar birikimine neden olur ve perine bölgesindeki ağrı idrar yapmayı engelleyebilir. Mesanede idrar kalması idrar yolu enfeksiyonuna neden olabilir.
Kilo değişiklikleri
Doğumda rahimin boşalmasına bağlı olarak 5-6 kg kaybedilir. Sonrasında da idrar ve terleme ile 3-4 kg daha kaybedilir. Doğumdan yaklaşık 6 ay sonra çoğunlukla doğum öncesi kiloya dönülür.
Doğum öncesi kiloya dönmeyi etkileyen birçok faktör vardır; bunlar arasında primiparite (ilk doğumunu yapmış olmak), erken hareket etme ve çalışmaya erken dönme, gebelik sırasında alınan kilo miktarı sayılabilir.
Ruhsal durum değişiklikleri
Doğumdan sonra birçok annenin sağlıklı bebeğini görmesinden sonra ilk tepkisi mutluluk ve neşe duygusudur.
3-10 gün arasında hastaların % 50- 80’inde yetersizlik hissi, mizaç değişiklikleri, yorgunluk ve başağrıları görülebilir. Bunlar genellikle yeni annenin, kendisi ve bebeğinin bakımıyla ilgili endişelerinden kaynaklanır.
Hastaya destek vermek çoğu kez yeterli olur. Hastaların % 5-25 inde ise postpartum depresyon (doğum sonrası depresyonu) gözlenebilir. Çoğunlukla 2-6. haftalar arasında başlar, bazen aylarca devam edebilir. Psikoterapi ve antidepresan tedavi çoğunlukla faydalıdır.
Doğum sonrası vajina kaslarında oluşan gevşekliklerin ve vajina kanalında oluşan genişlemelerin tedavisi yapılabilmektedir.
Sözlük
Plasenta: Bebeğin eşi
Perine, Perineal doku: Bacak arası, Bacak arası kasları
Pelvis tabanı: Leğen kemiği ve omurga kemiği arasında bir hamak gibi asılı duran ve organları yerinde tutan kas tabakaları
Mesane: İdrar kesesi