Çikolata kisti (Endometriozis) ameliyatı yumurtalık veya rahmin alınmasını gerektirmez!
Endometriozis ve çikolata kisti (endometrioma) en çok görülen kısırlık nedenlerinden biridir. Genellikle belirtisi olmadığından ancak uzun süre çocuk sahibi olunmadığında teşhis edilir. Cerrahi tedavi gerektiren çikolata kisti hakkında halk arasında pek çok yanlış inanış vardır. Bunlardan biri çikolata kisti ile birlikte yumurtalık veya rahmin de alınması gerektiği. Oysa günümüzün ameliyat yöntemleri sayesinde en ciddi kistler bile yumurtalık veya rahme zarar vermeden alınabiliyor. Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Dr. Senai Aksoy, endometriozis ve çikolata kisti hakkındaki en önemli soruları yanıtlayıp tedavisi hakkında bilgi veriyor.
Endometriozis nedir?
Endometriozis, uterus (rahim) boşluğu dışında, rahim içini döşeyen ve adetle dökülen endometrial dokuların varlığı olarak tanımlanır. Sıklıkla rahim arkası boşluk, rektovaginal aralıkta (vajina ile barsağın son kısmı arası boşluk), bağırsağın son kısmının üzerinde, tüpler, yumurtalıklar, rahimi tutan arka bağlar, mesane ve karın içi yan duvarlarda bulunur. Çalışmalar endometriozisi olan kadınların kızkardeşlerinde bu hastalığın 6 kez daha fazla ortaya çıktığını göstermekte. Etkilenen kız kardeşler diğerlerine göre hastalığı daha ciddi geçirebilirler. Ancak genetik geçişin şekli bilinmiyor. Genel kadın toplumunda % 2 - 5 arasında, çocuk sahip olamayan kadınlarda % 30 - 40 sıklıkta bulunabildiği bilinmektedir. Hastaların çoğu 20 - 35 yaş arasındadır.
Çikolata Kisti (endometrioma) nedir?
Endometriozis yumurtalıklarda yerleştiği durumlarda içindeki sıvının rengi ve kıvamı nedeniyle çikolata kisti olarak adlandırılır. İsmi sempatik olmasına rağmen kısırlık ve ağrıya yol açan bu kistlere tıp dilinde endometrioma denilmektedir.
Endometriozisin nedeni nedir?
Tüm olguları tek bir teori açıklayamıyor. Yine de çeşitli görüşler ileri sürülmektedir. Bunlardan bazıları:
Endometrial dokunun tüplerden karın içine göçederek hastalığa neden olduğu (Ancak bu teori tüpleri bağlanmiş ya da rahimi alınmış kadınlar hastalığın nasıl oluşabildiğini açıklayamamaktadır).
Normal olarak her ay dökülüp atılan dokuların bağışıklık (immun) sistemindeki bir anormallik sonucu vücudun herhangi bir yerine tutunup, büyümesi sonucu oluştuğu,
Bazı ailelerdeki sıklık nedeniyle, genetik bir doğumsal bozukluk sonucu oluştuğu,
Karın içi dokunun tekrarlayan inflamasyon sonucu endometrial dokuya değişimiyle oluştuğu,
Endometrial dokunun rahimden karına kan ve lenf akımı sonucu yayılarak oluştuğu şeklindedir.
Endometriozis ve çikolata kisti çocuk sahibi olamamaya nasıl neden olmaktadır?
Endometriotik odağı çevreleyen doku büzülür ve iskemik (oksijensiz) kalır, bu ise ağrıya yol açar. Uzun süre etkilenme sonucunda tüpler, yapışıklıklarla işlemini yitirir yada tıkanır, artık yumurta, sperm, embriyo geçişine izin vermez. Dış gebelik riski normalin 6 katı kadar artar.
Normal anatominin açık bir şekilde bozulduğu olgularda, endometriozis fertilite problemlerinin bilinen bir nedenidir. Gerçekte endometriozis hastalarının % 30 - 40’ı kısırdır. Bu genel toplumun 2 - 3 katıdır.
Bu hastalarda aylık gebe kalma oranı % 12 - 36’ya düşer. Uzun dönemde gebe kalma oranı, anatominin bozulmadığı minimal endometriozisli hastalarda normaldir. Minimal endometriozisi tedavi etmekle gebe kalma oranının artmadığı gösterilmiştir.
Endometriozis ve çikolata kisti belirtileri nelerdir?
Kadınların % 33’ünde hiçbir belirtisi yoktur. Hastalığın derinliğine bağlı olarak şikayetleri değişir:
% 70’inin çocuğu olmuyordur
% 28 - 66’sında ilişkide ya da adet sırasında ağrı,
% 12 - 74’ünde aşırı kanama,
% 50’ye kadar olabilen tekrarlayan gebelik kaybı,
% 50’ye kadar düşük kilo, % 13’ünde aşırı kilo,
% 25 - 31’inde adet sırasında artan sırt ağrısı,
% 17’sinde yumurtlamama,
% 12’sinde düzensiz adet,
% 4’ünde makatta ağrı
Endometriozis ve çikolata kisti tedavisi kesinlikle cerrahidir!
Günümüzün koşullarında hiçbir Endometriozis ve çikolata kisti, çok olağanüstü durumlar dışında, klasik, açık ameliyat yöntemi ile çıkarılmamaktadır. Endometriozis ve çikolata kisti konusunda halk arasında yanlış bilinen durumlardan biri kistin yumurtalığın tamamını sarması nedeniyle tüm yumurtalığın alındığıdır. Böyle bir durumun yaşanması kesinlikle söz konusu değildir. Her şartta, yumurtalığa zarar vermeden, sadece kistin alınması mümkün. Endometriozisin laparoskopi ile alınmasının özel bir ameliyat olduğunu belirtmek gerekir. Bunun nedeni laparoskopinin kendisinin özel bir yöntem olması ve ayrı bir eğitim gerektirmesi. Eğer ameliyatı yapacak olan doktor gerekli eğitimi almamışsa ya ameliyatı yapamayacaktır, ya da gereği gibi yapamayacaktır. Bu nedenle laparoskopik ameliyatlar mutlaka bu ameliyat yönteminin eğitimini almış olan uzmanlar tarafından yapılmalı.
Çocuk sahibi olamama yakınması ile başvuran kadınlar
Bu grup hastalarda eğer kist 4cm ve üzerinde ise yumurtalık rezervi değerlendirildikten ve yeterli olduğu saptandıktan sonra, kistin tek taraflı olduğu durumlarda laparoskopi ile kist çıkartılır. Ardından yaşa göre 6-12 ay kendiliğinden oluşabilecek bir gebeliği beklemek uygundur. Kist 4cm den küçük veya yumurtalık rezervi kötü, kadının yaşı 38’in üzerinde veya kist iki taraflı ise en doğrusu tüp bebek yapmaktır. Yapılan çalışmalar çikolata kisti alınan veya alınmayan kadınlarda tüp bebek ile gebelik oranlarında fark olmadığını göstermektedir. Tüp bebekte yumurta toplama işlemi esnasında kistin içine girilmemesi tavsiye edilmektedir. İşlem sırasında kist içinden iğnenin geçmesi enfeksiyon ve over absesi riskini artırır.
Laparoskopik cerrahi neden avantaj sağlar?
Laparoskopik cerrahi açık ameliyatların tüm dezavantajlarını ortadan kaldırır ve karında kesi olmadan kapalı olarak her türlü kistin alınmasına olanak sağlar. Laparoskopik cerrahi ile rahim dikilebilir ve kesi olmaksızın ameliyat gerçekleştirilebilir.
Jinekolojik ameliyatların % 95’i laparoskopik cerrahi sistemle yapılabilir. Laparoskopik cerrahinin avantajları şunlardır:
Ağrının daha az olması,
Ameliyat izinin daha az olması,
Hastanede daha az yatma süresi,
Enfeksiyon riskinin azalması,
Karın içi yapışıklıkların daha az olması,
İyileşmenin çok hızlı olması,
Normal yaşama ve işe çok daha erken dönebilme imkanı
Bu konuyla ilgili videoları aşağıdaki adreslerde bulabilirsiniz: